Ik zit aan een grote tafel in een radiostudio in Hilversum. Zojuist zaten hier nog vijf presentatoren van de Concertzender, die moe maar voldaan zijn vertrokken. Alleen de trainster is er nog, die me inwerkt. Zij kijkt me vriendelijk aan en geeft me de laatste tips. Want de volgende keer ben ík de coach. Ik hoor het haar nog zeggen: ‘Neem jezelf met een camera op als je training geeft. Kijk vooral terug, dan zíe je wat je doet.’ Dat is nu 15 jaar geleden. De tips zijn goud waard. Maar die ene tip, daar heb ik jarenlang niets mee gedaan.
Jezelf terugzien
Heb jij jezelf wel eens opgenomen terwijl je voor een groep staat? Om jezelf terug te zien en er van te leren? Ik kom nooit iemand tegen die zegt: ‘Ja, dat doe ik wel eens, lekker leerzaam’. Waarom is het toch zo’n obstakel om een camera op jezelf te richten? De camera ziet alles van je. Alles wat je spontaan doet. Je aarzelingen, je stotters, je onbewuste bewegingen: misschien wriemel je aan je ring, zit je aan je oor of aan je haar… Het enge is eigenlijk niet de lens zelf. Maar het terugkijken. Want jij ziet alles van jezelf. De ergste beoordelaar, ben je zelf. Ik heb wel eens een prachtige presentator getraind. Echt een beauty, met lange golvende haren en een frisse blik. Wat zegt ze na de eerste opname? ‘M’n néus staat scheef!’ Niemand die het ziet, alleen zijzelf.
De positieve bril
Gelukkig is er een medicijn: de positieve bril. Leer analyseren wat je góed doet en til dat op. Daar heb ik me de afgelopen jaren in gespecialiseerd. Ook jij hebt dingen die je heel goed doet wanneer je voor de groep staat. Misschien ben je een meeslepend verteller. Dan richt je je op die sterke kracht. En kun je de rest (drentelen, wilde armgebaren) achterwege laten. Of je bent iemand die liever niet in het middelpunt staat: dan bouw je je speech op naar een dialoog met het publiek.
Analyseren wat je goed doet
Laatst werd ik gefilmd in opdracht van Shell terwijl ik een training gaf aan jonge ondernemers. Ik kan genadeloos oordelen. Want ìk zie vooral een buikje in een strakke jurk. Terwijl ieder ander mens denkt: ze komt vriendelijk over, enthousiast mens. Staat rechtop, open. En nou komt het goeie: zo snoeihard als je over jezelf oordeelt, doet geen enkel ander mens. Sterker: het is totaal niet effectief. Want waar ik dit jurkje nooit meer heb gedragen (best jammer) zou ik ook tegen mezelf kunnen zeggen: ‘Welk goed punt kunnen we hier optillen? Je glimlacht, maar praat ondertussen heel nadrukkelijk. Weet je wat, doe het de volgende keer eens helemáál met een glimlach! Laconiek!’ Dat zou best een fijne regie-aanwijzing kunnen zijn.
Kortom, het is waar, wat ik daar hoorde in die radiostudio. Het is waardevol om af en toe eens een camera op je te (laten) richten. Te zien wat je doet als je tegen andere mensen praat en hoe dat overkomt. Of je nou een manager bent die speeches moet houden of een ondernemer die moet pitchen. En vergeet niet: door het online vergaderen ‘staat’ iedereen continue voor de camera. Doe je dat samen met een coach, dan kun je met wat oefeningen en aanwijzingen nog beter worden. Want je worstelt, en komt boven! Ik geef presentatietraining en mediatraining aan TV-presentatoren die gráág voor de camera staan en aan mensen die beroepsmatig voor groepen ‘moeten’.
Machteld Kooij
Machteld is auteur van het boek Het monster met de gouden ogen – presentatie- en mediatraining voor sprekers in de spotlights, voor iedereen die siddert bij de gedachte om interviews te moeten geven of te moeten spreken.
